Hoeksteen

Alle Japanse achternamen, en de meeste voornamen, worden geschreven met Chinese karakters. Die karakters zijn ideogrammen - ieder teken heeft niet alleen een aantal mogelijke klanken, maar ook een of meer mogelijke betekenissen. Ik ben er inmiddels achter dat het sociaal wenselijk is bij een ontmoeting te informeren wat de karakters in iemands naam betekenen. Het is een goed, ongevaarlijk begin van een gesprek, en geeft blijk van al dan niet oprechte interesse. Bijkomend voordeel is dat ik dan meteen ook kan nagaan of de persoon in kwestie eigenlijk een speaking name heeft. (Dat is een familietrekje, vrees ik.)

Gisteravond, bijvoorbeeld, bezocht ik mijn collega Grote Blije Berg. Een perfecte naam voor de zwaarlijvige en goedlachse man in kwestie, gespecialiseerd in de intellectuele geschiedenis van de Meiji periode, maar voor het overige vooral geïnteresseerd in bier, vet eten en humor. Om zijn leven verder te veraangenamen heeft hij het aangelegd met een twaalf jaar jongere vrouw, die 15 maanden geleden het leven schonk aan hun zoon Bijzonder Blije Berg. En inderdaad, alles is leuk, in de optiek van deze peuter, vooral als het vaak wordt herhaald. Na tweehonderd keer mijn glas tegen zijn beker te hebben gestoten en "kampai!" te hebben geroepen, kreeg ik er een beetje genoeg van, maar hij vond het iedere keer weer komischer dan de voorgaande. Helaas is hij nog niet zo gewend aan lopen, en dat het tafelblad voor hem op hoofdhoogte gepositioneerd is ondervond hij bij deze gelegenheid proefondervindelijk, wat de pret even drukte. Maar al is hij dan niet voortdurend uitzinnig van vreugde, hij is het meestal wel, dus een passende naam is het.

Dit zijn geen uitzonderingen. Bij sociale gelegenheden, en waar heb je anders een universiteit voor, drommen feestvierders samen rond de extraverte juffrouw Middelpunt. Opmerkelijk genoeg is deze wilde tante een hartsvriendin van de zwijgzame juffrouw Sneeuwdorp, een even bleke als ravissante schoonheid, die zich jegens al dat volk tamelijk ijzig opstelt. Als meneer Bamboebos voorbijkomt, zijn haar in wijd uiteenstaande loten rond zijn plantaardig ogende gezicht, ontdooit ze gelukkig toch een beetje en laat zich welwillend een Smirnoff Ice aanbieden.

Niet alle namen zijn zo op hun eigenaar toegesneden. Mijn kamergenoot lust best een pilsje, en ook wel twee, maar dat hij als meneer Binnenzee door het leven gaat is overdreven. Professor Authentieke Steelpan kan niet eens koken, en mevrouw Rivieroever spreekt bij voorkeur juist oeverloos. Lange tijd rekende ik ook collega Hoeksteen tot de misplaatste namen. Een sympathieke jongen, helemaal niet kwezelachtig Christen-Democratisch, maar juist aardig, intelligent en fatsoenlijk.

Zijn hoekstenigheid ben ik deze week in een ander licht gaan zien, nadat in de faculteit een beperkt conflict losbarstte tussen, laten we zeggen, de internationaal en de niet-zo-internationaal geörienteerde geleerden. Met benijdenswaardige kalmte zat hij daar, afwisselend in uiterst formeel, archaïsch oost-Japans, dan weer in gedistingeerd Brits Engels, geen millimeter van zijn, en mijn, standpunt te wijken. Ik kon hem wel zoenen, maar dat leek me niet zo Japans, en ook niet zo stenig. Ik heb het bij een kameraadschappelijk knikje gelaten, maar weet nu wel op wie ik hier te lande kan bouwen.